اختلالات خواب متعددی وجود دارد که در دسته بی خوابی ها طبقه می شوند. این نوع اختلال خواب (انواع بی خوابی) به عدم توانایی در خوابیدن یا حفظ خواب اطلاق می گردد.

در ادامه این مطلب به شرح بی خوابی و انواع بی خوابی پرداخته ایم. امیدواریم چنانچه از این اختلال رنج می برید، با مطالعه این مطلب بتوانید مشکل تان را رفع کنید.

تعریف کلی بی خوابی

اختلال تاخیر در فاز خواب و بیداری — درمان قطعی بی خوابی

بی خوابی (Insomnia) یکی از شایع ترین اختلالات خواب محسوب می شود. این اتفاق زمانی برای تان رخ می دهد که در به خواب رفتن با مشکل مواجه می شوید یا حتی در صورت داشتن فرصت مناسب برای خوابیدن، نمی توانید خواب خود را حفظ کنید و بیدار می شوید. علائم و نشانه های بی خوابی و همچنین شدت آن در افراد مختلف، متفاوت است. بی خوابی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

سخت به خواب رفتن
دشواری در حفظ خواب در طول شب
صبح خیلی زود از خواب برخاستن

بی خوابی می تواند شامل علائم اختلالات خواب یا نشانه هایی باشد که در طول روز خود را نشان می دهند. بی خوابی می تواند تقریبا در تمام جوانب زندگی دخیل باشد و آن را تحت تاثیر خود قرار دهد.

مطالعات گسترده نشان داده اند که بی خوابی تاثیرات منفی بر عملکرد کاری می گذارد، قدرت تصمیم گیری را مختل می سازد و می تواند به روابط افراد آسیب وارد کند. در اغلب موارد، افراد مبتلا به بی خوابی از پایین بودن کیفیت کلی زندگی شان شکایت دارند.

هر فردی ممکن است هر از گاهی خواب بی کیفیت را تجربه کند. در بیشتر موارد، این امر ناشی از دیر خوابیدن یا زود برخاستن است. اما این بدان معنا نیست که شما به بی خوابی دچار شده اید. این تنها به منزله این است که خواب کافی نداشته اید.

در مواردی که متخصص اختلالات خواب به وجود آپنه خواب یا سایر اختلالات خواب در شما مشکوک باشد، لازم است شبی را جهت تست خواب (sleep study) در کلینیک سر کنید.

بین 30 تا 35 درصد از بزرگسالان از بی خوابی شکایت دارند. این مشکل در گروه هایی همچون سالمندان، زنان، افراد تحت فشار و استرس، و افراد مبتلا به مشکلات و بیماری های خاص، مانند افسردگی شایع تر است.

اثرات منفی بی خوابی و اهمیت خواب کافی از زبان دکتر مصطفی امیری، متخصص اختلالات خواب:

در ادامه به تشریح انواع بی خوابی پرداخته ایم:

بی خوابی حاد

درمان بی خوابی در بزرگسالان — درمان بی خوابی حاد

مشکل بی خوابی دوره ای که به عنوان بی خوابی حاد شناخته می شود، بسیار شایع است. بی خوابی حاد چند روز یا چند هفته طول می کشد و اغلب در طول زمان استرس یا تغییرات سبک زندگی رخ می دهد.

بی خوابی مزمن

مشکل بی خوابی ای که بیش از سه شب در هفته و به مدت سه ماه یا بیشتر ادامه یابد، در دسته بی خوابی مزمن قرار دارد. این مشکل با نام اختلال بی خوابی مزمن نیز شناخته شده است.

دو نوع بی خوابی مزمن وجود دارد: اولیه و ثانویه.

بی خوابی اولیه در اثر سایر بیماری های پزشکی یا داروها نیست و دانشمندان هنوز علت آن را درک نکرده اند. جهت بررسی این وضعیت، از اسکن های تخصصی MRI استفاده می شود. بی خوابی اولیه ممکن است با تغییر در سطوح شیمیایی خاص مغز مرتبط باشد، اما تحقیقات همچنان در حال انجام است.

بی خوابی ثانویه به دلیل شرایط یا بیماری های دیگر ایجاد می شود. این بدان معنی است که این یک علامت است که با برخی از مشکلات روانی مانند استرس های عاطفی، تروما و مشکلات پزشکی، الگوهای خاص زندگی یا مصرف داروها و مواد شیمیایی خاص همراه است.

کم خوابی یا خواب کوتاه

درمان بیخوابی و استرس — خواب کم یا کم خوابی

اکثر بزرگسالان به 7 ساعت خواب در شب یا بیشتر نیاز دارند و چنانچه کمتر از 6 ساعت خواب شبانه داشته باشند، قادر به انجام امور روزمره خود نیستند. اما درصد کوچکی از بزرگسالان به کم خوابی یا خواب کوتاه دچار هستند. آنها معمولا بعد از کمتر از 6 ساعت خوابیدن در شب احساس هوشیاری و شادابی می کنند. این گونه افراد، به رغم خواب کمی که داشته اند به طور معمول قادرند وظایف روزمره خود را به درستی انجام دهند.

تحت این شرایط، هیچ قصد و اجبار بیرونی مانع از خواب این گونه افراد نمی شود. همچنین در آخر هفته و تعطیلات هم همینطور است.

الگوی خواب کوتاه اغلب در دوران کودکی یا دورانی جوانی شروع می شود. این اختلال می تواند در طول سال ها ادامه یابد. این الگوی خواب کوتاه مدت ممکن است منجر به نگرانی سایرین گردد. اعضای خانواده یا دوستان ممکن است فکر کنند که مشکلی پیش آمده است. اما واقعیت این است که افراد مبتلا به کم خوابی یا خواب کوتاه به خواب بیشتری نیاز نخواهند داشت.

بسیاری از افراد در ایالات متحده کمتر از 6 ساعت در شب می خوابند. اما اکثر آنها به کم خوابی دچار نیستند. آن ها خودشان خوابشان را محدود می کنند، و بدین ترتیب خواب کمتری نسبت به نیازشان دریافت می کنند. در نتیجه از سندرم خواب ناکافی رنج می برند. آنها در طول روز چرت می زنند و یا در آخر هفته و تعطیلات بیشتر می خوابند. در مقابل، افرادی که کم خوابی یا خواب کوتاه دارند، نیازی به جبران خواب کم خود ندارند.

کم خوابی یا خواب کوتاه با بی خوابی متفاوت دارد. افراد مبتلا به بی خوابی به سختی می خوابند و چنانچه بخوابند، قادر به ادامه خواب خود نیستند. کیفیت کلی خواب آن ها ممکن است ضعیف باشد. در مقابل، افراد کم خواب هیچ شکایتی در مورد مشکلات خواب شان ندارند و کیفیت خواب آن ها نیز خوب است.

تحقیقات همچنان در حال بررسی دخالت ژنتیک در مدت خواب است. مطالعات نشان می دهد که افرادی که خواب کوتاه دارند، ممکن است جهشی در یکی از ژن ها داشته اند که آنها را قادر ساخته تا به راحتی خواب شبانه کمتر از 6 ساعت را تجربه کنند.

بی خوابی در کودکان

بی خوابی در کودکان هنگامی اتفاق می افتد که به موقع به خواب نروند، مگر این که والدین یا پرستار آن ها را وادار به خوابیدن کنند. اگر بچه ها را عادت دهید که به موقع به رختخواب بروند، در یک ساعت معمول به خواب می روند. اگر در خصوص ساعات خواب کودکان سختگیری نکنید، ممکن است برای ساعت ها در طول شب بیدار بمانند.

این اختلال در کودکان رخ می دهد. بزرگسالان نیز ممکن است زمان خواب متغیری داشته باشند و برنامه خواب شان ضعیف باشد. اما آن ها به انواع اختلالات خواب دیگری دچار هستند که با بی خوابی کودکان متفاوت است.

کودکان مبتلا به بی خوابی ممکن است:

مشکلی با بالاجبار خوابیدن شان در زمان معینی نداشته باشند
بدون وارد کردن اجبار بر آن ها، تا جای ممکن قادر به بیدار ماندن در طول شب باشند
به طور مکرر آب بنوشند و مدام دور خانه سرگردان باشند

ارزیابی عادت های والدین یا پرستاران کودکان به تنظیم خواب آن ها کمک می کند. کودک اغلب بزرگسالان را وادار می کند تا اجازه دهند این الگوی خواب رخ دهد. و بزرگسالان معمولا نمی دانند این اختلال از چه زمانی شکل گرفته است.

در ابتدا به طور جدی یک ساعت خواب معین را برای کودک تنظیم کنید. هنگامی که زمان خواب فرا می رسد نباید به کودک اجازه دهید که درخواست آب یا گفتن داستان را کند. کودک در این زمان باید به رختخواب برود و تا صبح آنجا بماند. با تنظیم زمان خواب، این اختلال باید به طور خودکار متوقف شود. نیازی نیست به متخصص خواب مراجعه کنید. بزرگسالان باید بر تاکتیک های فریبنده کودک کوچک شان مبنی بر این که سعی دارد به رختخواب نرود، غلبه کند.

چنانچه قصد دارید در مورد این مشکل با یک متخصص مشورت کنید، برنامه خواب کودک را در دفتری ثبت کنید. مواردی چون زمانی که کودک به رختخواب می رود و بیدار می شود را به مدت دو هفته یادداشت کنید. همچنین باید زمانی را که کودک در طول شب بیدار می شود نیز ثبت کنید کنید. هر شیوه ای را که کودک به وسیله آن می خواهد بیدار بماند را فهرست کنید. این مورد باید شامل این باشد که بزرگسالان چگونه به این اقدامات واکنش نشان می دهند. به عنوان مثال، پزشک باید بداند که آیا بزرگسالان اجازه می دهند که کودک برای نوشیدن یک لیوان آب 10 بار در شب بیدار شود. این امر به پزشک کمک خواهد کرد که بی خوابی کودک را تشخیص دهد و آن را درمان کند.

برای تشخیص بی خوابی کودکان نباید آن ها را مورد آزمایش قرار داد. سوابق به خواب رفتن و بیدار شدن کودک به طور معمول به اندازه کافی برای مشخص کردن این اختلال کافی است. در موارد شدید، ممکن است از اَکتی گراف (دستگاهی به شکل ساعت مچی) استفاده شود. این دستگاه، یک ساعت مچی است که زمان خواب و بیداری افراد را ثبت می کند. اما برای پیدا کردن این اختلال، این دستگاه به ندرت مورد نیاز است.

بهترین راه حل برای درمان بی خوابی کودکان، محدودیت سختگیرانه والدین است. اگر زمان خواب 8 شب است، پس کودک باید راس ساعت 8 شب در رختخواب باشد. هیچ دلیلی برای این که کودک دوباره از خواب بیدار شود نباید وجود داشته باشد. شما می توانید توسط چیزهایی که کودک تان از آن لذت می برد یا ایجاد یک سیستم پاداش، انگیزه خوابیدن را در وی تقویت کنید. هرچه اجبار در خوابیدن سختگیرانه تر باشد، می توان به موفقیت بیشتری دست یافت. این امر یک الگوی خواب بهبود یافته را فراهم خواهد کرد و به کودک کمک شایانی می کند.

کودکان باید در تخت خواب خود بدون تکان دادن به خواب بروند. اگر کودک را تکان دهید تا خوابش ببرد، هیچگاه نمی آموزد که بدون کمک والدین به خواب برود. طبیعی است که کودک در طول شب بیدار شود. حتی بزرگسالان هم چند دقیقه یا چند بار در طول شب بیدار می شوند. کمک کردن به یک کودک جهت یاد گرفتن به خواب رفتن دارای مزایایی هم برای کودک و هم بزرگسال است.

با وجودی که بی خوابی مشکل بسیار شایعی است، اما اکثر افراد می توانند یک روش درمان را پیدا کنند که برای آنها مناسب باشد و همچنین از سوی یک متخصص اختلالات خواب یا کلینیک خواب معتبر مورد تایید باشد.