دلایل بی خوابی و کم خوابی

بی‌خوابی: علل، عوارض و درمان‌های نوین

بی‌خوابی یا اینسومنیا یکی از شایع‌ترین اختلالات خواب در جهان است. دکتر مصطفی امیری، فلوشیپ اختلالات خواب و مدیر کلینیک تخصصی خواب، این اختلال را یکی از چالش‌برانگیزترین مشکلات سلامت عمومی می‌داند.

تعریف و شیوع بی‌خوابی

بی‌خوابی به معنای ناتوانی در به خواب رفتن، حفظ خواب، یا داشتن خواب با کیفیت است. طبق آمار، حدود 40% از جمعیت بزرگسال سالانه علائمی از بی‌خوابی را تجربه می‌کنند.

علل اصلی بی‌خوابی

دکتر امیری علل اصلی بی‌خوابی را به شرح زیر توضیح می‌دهد:

1. استرس و اضطراب: مشکلات روزمره زندگی می‌توانند ذهن را مشغول کرده و خواب را مختل کنند.
2. داروها: برخی داروها مانند داروهای فشار خون، ضدافسردگی‌ها و کورتیکواستروئیدها می‌توانند بر خواب تأثیر منفی بگذارند.
3. مصرف کافئین، الکل و نیکوتین: این مواد می‌توانند چرخه خواب طبیعی را مختل کنند.
4. اختلالات روانی: افسردگی و اضطراب از شایع‌ترین علل بی‌خوابی هستند.
5. بیماری‌های زمینه‌ای: مشکلات تنفسی، هورمونی، قلبی و عصبی می‌توانند باعث بی‌خوابی شوند.
6. تغییرات ریتم شبانه‌روزی: کار شیفتی یا سفر به مناطق زمانی متفاوت می‌تواند چرخه خواب را مختل کند.
7. افزایش سن: با افزایش سن، احتمال ابتلا به بی‌خوابی افزایش می‌یابد.

عوارض بی‌خوابی

دکتر امیری هشدار می‌دهد که بی‌خوابی مزمن می‌تواند عوارض جدی داشته باشد:

• کاهش عملکرد شناختی و حافظه
• افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی
• افزایش احتمال ابتلا به افسردگی و اضطراب
• ضعف سیستم ایمنی بدن
• افزایش خطر چاقی و دیابت نوع 2

روش‌های درمانی نوین

کلینیک تخصصی خواب دکتر امیری روش‌های درمانی زیر را ارائه می‌دهد:

1. درمان شناختی-رفتاری (CBT-I): این روش به بیماران کمک می‌کند تا افکار و رفتارهایی که مانع خواب می‌شوند را شناسایی و اصلاح کنند.
2. دارودرمانی: در برخی موارد، داروهای خواب‌آور تحت نظر پزشک تجویز می‌شوند.
3. بهداشت خواب: آموزش عادات صحیح خواب و ایجاد محیط مناسب برای خواب.
4. تکنیک‌های آرام‌سازی: مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق می‌توانند به بهبود کیفیت خواب کمک کنند.
5. نوردرمانی: استفاده از نور درمانی برای تنظیم ریتم شبانه‌روزی بدن.

یافته‌های جدید

تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که ارتباط قوی بین بی‌خوابی و التهاب مزمن وجود دارد. مطالعه‌ای در سال 2022 نشان داد که افراد مبتلا به بی‌خوابی مزمن، سطوح بالاتری از مارکرهای التهابی در خون دارند. این یافته می‌تواند توضیح دهد چرا بی‌خوابی با طیف وسیعی از بیماری‌های مزمن مرتبط است و اهمیت درمان به موقع این اختلال را بیش از پیش آشکار می‌کند.

منابع:

1. Insomnia and inflammation: a two-way relationship
2. The bidirectional relationship between sleep and immunity against infections
3. Cognitive Behavioral Therapy for Insomnia: A Meta-Analysis of Long-Term Effects in Controlled Studies
4. Insomnia as a risk factor for neurodegenerative diseases: A systematic review and meta-analysis
5. The impact of sleep disorders on glucose metabolism: endocrine and molecular mechanisms