درمان گیاهی بیخوابی | درمان بیخوابی با گیاهان دارویی

خواب خوب برای سلامت کلی ما بسیار مهم است. متأسفانه حدود 30٪ افراد از بی خوابی یا ناتوانی مزمن در به خواب رفتن، حفظ خواب یا رسیدن به ترمیمی که همان خواب با کیفیت بالا است، رنج می برند.

چای ها و دمنوش های گیاهی، نوشیدنی های محبوبی هستند که می توان آن ها را جزء درمان گیاهی بی خوابی بر شمرد. قرن هاست که در سراسر جهان از دمنوش های گیاهی به عنوان درمان طبیعی بی خوابی استفاده شده است. تحقیقات مدرن همچنین از مصرف چای و دمنوش های گیاهی و اثربخشی آن ها در زمینه مشکل بی خوابی پشتیبانی می کند.

همه چیز درباره بی خوابی از زبان دکتر مصطفی امیری، متخصص اختلالات خواب:

در ادامه این مطلب، به بررسی 6 مورد از بهترین دمنوش ها به عنوان درمان گیاهی بی خوابی می پردازیم.

1. بابونه

سال هاست که از چای بابونه به عنوان درمان طبیعی کاهش التهاب، کاهش اضطراب و درمان بی خوابی استفاده می شود. در حقیقت، بابونه یک آرام بخش ملایم یا محرک خواب محسوب می شود. اثرات آرامش بخش بابونه، به دلیل وجود آنتی اکسیدانی به نام “آپی ژنین” است که در چای بابونه می توان آن را یافت. آپی ژنین به گیرنده های مخصوصی در مغز متصل می شود و موجب کاهش اضطراب و ایجاد حالت خواب آلودگی می گردد.

مطالعه ای که بر روی 60 نفر در خانه سالمندان انجام شد، نشان داد که افرادی که به طور روزانه 400 میلی گرم عصاره بابونه دریافت می کردند، به طور چشمگیری خواب با کیفیت تری نسبت به آن هایی که مصرف نمی کردند، داشتند.

مطالعه دیگری بر روی زنانی که پس از زایمان شان خواب بی کیفیت داشتند انجام شد و مشخص شد زنانی که به مدت 2 هفته، چای بابونه می نوشیدند به طور کلی کیفیت خواب بهتری به نسبت زنانی که این چای را مصرف نمی کردند، داشتند.

به طور خلاصه می توان گفت چای بابونه حاوی آنتی اکسیدانی به نام آپی ژنین است که ممکن است باعث ایجاد خواب شود. نوشیدن چای بابونه می تواند به بهبود کیفیت کلی خواب شما کمک کند.

علاوه بر این، محققان با مطالعه ای که بر روی افراد مبتلا به بیخوابی مزمن انجام شد، دریافتند که افرادی که 270 میلی گرم عصاره بابونه را دوبار در روز به مدت 28 روز دریافت کردند، حدود 15 دقیقه سریع تر از کسانی که عصاره را دریافت نکرده بودند، می خوابیدند. علاوه بر این، افرادی که این عصاره را دریافت می کردند در مقایسه با هم گروهی هایشان، دفعات کمتری در اواسط شب بیدار می شدند.

نتایج این مطالعات به ویژه برای افرادی که با بی خوابی شبانه مقابله می کنند، دلگرم کننده است. با این حال، مطالعات بیشتری برای تایید اثرات چای بابونه بر روی خواب لازم است.

2. ریشه سنبل الطیب

سنبل الطیب یک گیاه است که قرن ها از آن برای درمان مشکلاتی مانند بی خوابی، حالت های عصبی و سردرد استفاده می شود. از لحاظ تاریخی، سنبل الطیب در جنگ جهانی دوم در انگلستان برای کاهش استرس و اضطراب ناشی از حملات هوایی مورد استفاده قرار می گرفته است.

امروزه سنبل الطیب یکی از محبوب ترین درمان گیاهی بی خوابی در اروپا و ایالات متحده محسوب می شود. این گیاه در شکل مکمل غذایی در کپسول یا مایع نیز موجود است. ریشه سنبل الطیب نیز معمولا به صورت خشک شده و به عنوان چای به فروش می رسد.

محققان کاملا مطمئن نیستند که چگونه ریشه سنبل الطیب به بهبود خواب کمک می کند. با این حال، یکی از نظریه ها این است که سطوح یک انتقال دهنده عصبی به نام گاما آمینوبوتیریک اسید یا گابا را افزایش می دهد. هنگامی که گابا به میزان فراوانی وجود داشته باشد، می تواند باعث خواب آلودگی شود. در واقع، این مکانیزم اثری است که در برخی از داروهای ضد اضطراب مانند زاناکس هم وجود دارد.

برخی از مطالعات خرد، ریشه سنبل الطیب را به عنوان یک درمان گیاهی بی خوابی موثر تلقی می کنند. به عنوان مثال، یک مطالعه بر روی 27 نفر مبتلا به مشکلات خواب نشان داد که 89 درصد از شرکت کنندگان در هنگام مصرف عصاره ریشه سنبل الطیب خواب بهتری را تجربه می کنند. علاوه بر این، پس از مصرف این عصاره، عوارض جانبی ای مانند خواب آلودگی صبحگاهی مشاهده نشد.

در مطالعه دیگری که بر روی 128 نفر از افرادی که روزانه 400 میلی گرم ریشه سنبل الطیب مایع دریافت می کردند، کاهش مدت زمانی که طول می کشد تا به خواب بروند، کاهش تعداد دفعات بیداری در طول شب و بهبود کلی کیفیت خواب نسبت به افرادی که این عصاره را دریافت نکرده بودند، گزارش شد.

در مطالعه سوم، اثرات درازمدت آن بررسی شد. در این مطالعه، پس از آن که شرکت کنندگان به طور روزانه 600 میلی گرم ریشه سنبل الطیب را در مدت 28 روز مصرف کردند، کاهش معنی داری در میزان بی خوابی آن ها گزارش شد.

لازم به ذکر است که این یافته ها بر مبنای گزارش دهی شرکت کنندگان است، بنابراین کاملا شخصی و وابسته به تفکر فرد است. این مطالعات داده های عینی مرتبط با کیفیت خواب، مانند ضربان قلب یا فعالیت مغز و غیره را ارزیابی نمی کند.

با این وجود، نوشیدن چای ریشه سنبل الطیب ممکن است به بهبود کیفیت خواب کمک کند، بدون آن که منجر به بروز عوارض جانبی شود.

به طور خلاصه می توان گفت ریشه سنبل الطیب با افزایش سطح انتقال دهنده عصبی به نام گابا می تواند موجب تحریک خواب شود. مطالعات کوچکتر نشان می دهد که ریشه سنبل الطیب ممکن است به کاهش مدت زمان تلاش برای خوابیدن و کاهش بیداری شبانه، و کیفیت کلی خواب منجر شود.

3. اسطوخدوس (لوندر)

اسطوخدوس یا لوندر گیاهی است که اغلب به دلیل عطر و بوی خوب و ماندگار آن مورد استفاده قرار می گیرد. در زمان های قدیم، یونانی ها و رومی های باستان اغلب اسطوخدوس را به آبی که با آن استحمام می کردند، می افزودند و در عطر آرامش بخش آن نفس می کشیدند.

دمنوش اسطوخدوس از غنچه های کوچک بنفش این گیاه گلدار تهیه می شود. ریشه این گیاه متعلق به بومیان منطقه مدیترانه است، اما در حال حاضر در سراسر جهان رشد کرده است.

بسیاری از افراد به این دلیل دمنوش اسطوخودوس را می نوشند تا به آرامش برسند، اعصاب خود را تسکین دهند و به بهتر خوابیدن خود کمک می کنند. در حقیقت، پژوهش هایی برای حمایت از این مزایای نام برده نیز وجود دارد.

مطالعه بر روی 80 خانم تایوانی پس از زایمان نشان داد که زنانی که عطر این گیاه را می بویند و برای دو نوبت در روز و به مدت 2 هفته دمنوش اسطوخدوس مصرف می کنند، نسبت به افرادی که این دمنوش را نمی نوشند، خستگی و بی خوابی کمتری گزارش داده اند.

علاوه بر این، مطالعه دیگری بر روی 67 زن مبتلا به بیخوابی، نشان داد که بعد از 20 دقيقه استنشاق اسطوخدوس برای دو بار در هفته و به مدت 12 هفته، کاهش شدت ضربان قلب، تغییرات ضربان قلب و بهبود خواب حاصل می شود. تحقیقات همچنین نشان داده است که اسطوخدوس ممکن است باعث کاهش اضطراب و بهبود کیفیت خواب در افراد مبتلا به اضطراب و اختلالات اضطرابی شود. بنابراین، اگر اضطراب یکی از دلایلی است که به شما اجازه نمی دهد شب ها چشم بر هم بگذارید، نوشیدن دمنوش اسطوخودوس ممکن است کمک کننده باشد.

به طور خلاصه می توان گفت اسطوخودوس بیشتر به دلیل عطر و بوی آرامش بخشش شناخته می شود. مصرف دمنوش اسطوخودوس می تواند کیفیت خواب را به ویژه در افراد مبتلا به بی خوابی یا اختلالات مرتبط با اضطراب بهبود بخشد.

4. فرنجمشک (وارنگ بو)

فَرَنجمُشک یا وارنگ بو متعلق به خانواده نعناعیان است و در سراسر جهان یافت می شود. با وجودی که این گیاه اغلب در قالب عصاره برای استفاده در آروماتراپی به فروش می رسد، اما از برگ های آن برای تهیه چای خشک نیز استفاده می شود. این گیاه که رایحه مرکبات را دارد، بسیار معطر بوده و از قرون وسطی برای کاهش استرس و بهبود خواب مورد استفاده قرار گرفته است.

آزمایش بر روی موش ها نشان می دهد که فرنجمشک باعث افزایش سطح گابا می شود. از این رو اثبات شده است که فرنجمشک می تواند همچون یک آرام بخش عمل کند.

علاوه بر این، یک مطالعه انسانی نشان داد که پس از آن که شرکت کنندگان به طور روزانه 600 میلی گرم عصاره فرنجمشک را به مدت 15 روز مصرف کردند، 42٪ کاهش علائم بی خوابی گزارش دادند.

اگر به طور مزمن از مشکلات خواب رنج می برید، نوشیدن چای فرنجمشک قبل از خواب ممکن است کمک کننده باشد.

به طور خلاصه می توان گفت فرنجمشک یک گیاه معطر است که سطح گابا در مغز را افزایش می دهد، بنابراین بدن شروع به آرام سازی خود می کند. چای فرنجمشک همچنین می تواند علائم مرتبط با بی خوابی را کاهش دهد.

5. گل ساعتی

دمنوش گل ساعتی از برگ ها، گل و ساقه خشک شده گیاه تهیه می شود. به طور سنتی، از این گیاه برای کاهش اضطراب و بهبود خواب استفاده می شود. اخیرا مطالعات متعدد، توانایی گل ساعتی را در درمان بیخوابی و بهبود کیفیت خواب مورد بررسی قرار داده اند.

به عنوان مثال، در یک مطالعه بر روی 40 سالمند سالم، مشخص شد افرادی که به طور روزانه دمنوش گل ساعتی را به مدت یک هفته مصرف کردند، نسبت به شرکت کنندگان که این کار را نمی کردند، به طور قابل توجهی از خواب با کیفیت تری برخوردار شده بودند.

در مطالعه دیگری، عملکرد گل ساعتی در ترکیب با ریشه سنبل الطیب و رازک، با زولپیدم مقایسه شد. زولپیدم، دارویی است که معمولا برای درمان بی خوابی تجویز می شود. نتایج این مقایسه نشان داد که ترکیب این گیاهان با گل ساعتی در بهبود کیفیت خواب به اندازه زولپیدم موثر است.

به طور خلاصه می توان گفت دمنوش گل ساعتی می تواند کیفیت کلی خواب شما را بهبود بخشد. همچنین، ترکیب گل ساعتی همراه با ریشه سنبل الطیب و رازک می تواند نشانه های بی خوابی را کاهش دهد.

6. پوسته مگنولیا

مگنولیا یک گیاه گلدار است که بیش از 100 میلیون سال سن دارد. چای ماگنولیا عمدتا از پوسته یا قشر این گیاه که بسیار شبیه چوب دارچین است تهیه می شود اما همچنین از جوانه ها و ساقه های خشک شده آن نیز استفاده می شود. به طور سنتی، مگنولیا در طب چینی برای رفع علائم مختلف از جمله ناراحتی های شکمی، گرفتگی بینی و استرس استفاده می شود. در حال حاضر، به دلیل اثرات ضد اضطراب و آرام بخش آن، در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گیرد.

اثر آرام بخش مگنولیا به احتمال زیاد به دلیل وجود ترکیب شیمیایی هونوکیول است که در قسمت ساقه ها، گل ها و پوسته گیاه مگنولیا به وفور یافت می شود. گفته می شود که هونوکیول گیرنده های گابا در مغز را اصلاح می کند، و همین امر ممکن است حالت خواب آلودگی را افزایش دهد.

در مطالعات متعددی بر روی موش ها، مشخص شد که هونیکوول استخراج شده از گیاه مگنولیا باعث کاهش مدت زمان تلاش برای خوابیدن و افزایش خواب می شود.

با وجودی که مطالعات بیشتری برای تأیید این اثرات بر روی انسان مورد نیاز است، اما تحقیقات اولیه نشان می دهد که نوشیدن چای پوسته مگنولیا می تواند به بهبود خواب کمک کند.

به طور خلاصه می توان گفت بررسی عملکرد چای پوسته مگنولیا بر روی موش ها، با تاثیری که بر گیرنده های گابا در مغز می گذارد، کاهش مدت زمان به خواب رفتن افزایش میزان خواب را در بر دارد. با این حال، برای تأیید این اثرات بر روی انسان، به تحقیقات بیشتری نیاز است.

سخن پایانی

بسیاری از دمنوش ها و چای ها، از جمله بابونه، ریشه سنبل الطیب و اسطوخدوس، به عنوان درمان گیاهی بی خوابی به بازار عرضه می شوند. بسیاری از ترکیبات موجود در این گیاهان با افزایش یا اصلاح انتقال دهنده های خاصی در مغز عمل می کنند که در به خواب رفتن، دخیل هستند.

علاوه بر این، آنها ممکن است به شما کمک کنند سریع تر خواب تان ببرد، بیداری های شبانه را کاهش دهید و کیفیت کلی خواب خود را ارتقا بخشید.

متأسفانه اکثر تحقیقات کنونی که بر روی این گیاهان انجام شده در قالب عصاره یا مکمل بوده نه چای و دمنوش گیاهی. با توجه به این که عصاره ها و مکمل های گیاهی نسخه بسیار متمرکز گیاهان هستند، منبع رقیقی مانند چای احتمالا اثربخشی کمتری خواهد داشت.

برای بررسی کامل و دقیق دمنوش ها و چای های گیاهی و نقش بلند مدت آنها در بهبود خواب به تحقیقات بیشتری در ابعاد وسیع تر نیاز است. علاوه بر این، از آنجا که بسیاری از گیاهان و مکمل ها پتانسیل ایجاد تداخل با داروهای تجویزی و بدون نسخه را دارا هستند، همیشه قبل از افزودن این گونه ترکیبات گیاهی به برنامه روتین شبانه خود، با پزشک خود مشورت کنید.

با وجودی که نتایج ممکن است از فردی به فرد دیگر، متفاوت باشد، اما به طور کل این چای های یک درمان گیاهی بی خوابی خوب برای افرادی باشند که به دنبال رسیدن به خواب شبانه بهتر هستند.

دوست عزیز، فراموش نکنید که بهترین، موثرترین، قطعی ترین و موفق ترین راه درمان بی خوابی، مراجعه به یک کلینیک خواب معتبر و نزد یک متخصص اختلالات خواب است. چنانچه به طور مداوم از مشکل بی خوابی رنج می برید و این موضوع بر کیفیت زندگی تان تاثیر گذاشته است، می توانید همین امروز با کلینیک خواب ما نیز تماس حاصل نمایید.

تحقیق و ترجمه: مینو زرفش